خود حقیقی و کاذب (The True and the False Self) چیست؟

خود حقیقی و کاذب (The True and the False Self) چیست؟

• ۱۱ شهریور ۱۳۹۷
• مقالات عمومی

نظریه‌ی روان‌شناختی «خود» حقیقی و کاذب^[۱]، کار روانشناسی انگلیسی به نام دونالد وینیکات^[۲] است. از نظر وینیکات، همگی ما با خودی حقیقی به دنیا می‌‌آییم. خود حقیقی کودک به احساسات دیگران اهمیتی نمی‌دهد، و جامعه‌پذیر نشده است. هر زمان که نیاز دارد جیغ می‌کشد -حتی اگر نیمه شب یا در قطاری شلوغ باشد. ممکن است پرخاشگر، گزنده و –در نگاه یک مبادی آداب یا عاشق بهداشت– تعجب‌آور و اندکی منزجرکننده باشد. وینیکات اضافه می‌کند که اگر بناست شخص هرگونه احساس واقعی در بزرگسالی داشته باشد، باید از دوره‌ای بهره‌مند شده باشد که به «خود حقیقی»^[۳] اجازه می‌دهد به راه خودش برود. به تدریج، «خود کاذب»^[۴] می‌تواند رشد یابد، که ظرفیت گردن نهادن به خواستههای واقعیت خارجی (مدرسه، کار و غیره) را دارد. وینیکات دشمن قسم‌خورده‌ی «خود کاذب» نبود؛ صرفاً اصرار داشت که خود کاذب فقط وقتی متعلق به سلامتی است که مؤخر بر تجربه‌ی اولیه‌ای کامل از «خود حقیقی» بی‌قید و بند باشد.

متأسفانه، به بسیاری از ما فرصتی داده نشده است که «خود حقیقی»‌مان باشیم. شاید مادر افسرده بود، یا پدر اغلب خون‌اش به جوش می‌آمد، شاید خواهر و برادر بزرگ‌تر یا کوچک‌تری وجود داشت که در بحران به سر می‌برد و مستلزم تمام توجه بود. در نتیجه ما بسیار زودهنگام یاد گرفته‌ایم که اطاعت کنیم؛ ما به بهای توانایی‌مان برای احساس خود اصیل، فرمان‌بردار شده‌ایم.

درمان به ما فرصتی دوباره می‌دهد. ما اجازه می‌یابیم به پیش از زمانی بازگردیم که شروع کردیم «کاذب» باشیم، به زمانی که آن قدر مأیوسانه نیاز داشتیم حقیقی باشیم. در اتاق درمانگر، در محیط امن پختگی و مراقبت آن‌ها، ما می‌توانیم –یک بار دیگر- یاد بگیریم که واقعی باشیم؛ ما می‌توانیم بدخلق، سخت‌گیر، بی‌اهمیت به هر کسی جز خودمان، خودخواه، بی‌احساس، پرخاشگر و تعجب‌آور باشیم. و درمان‌گر خواهد پذیرفت –و بدین‌وسیله به ما کمک خواهد کرد حس جدیدی از سرزندگی را تجربه کنیم که از همان آغاز باید همان‌جا می‌بود. تقاضای «کاذب» بودن، که هرگز از بین نمی‌رود، بدین خاطر بیشتر قابل تحمل‌ می‌گردد که مرتباً به ما اجازه داده می‌شود در حریم اتاق درمان‌گر، هفته‌ای یک‌بار یا در همین حدود، «حقیقی» باشیم.

[۱]    The True and the False Self

[۲]  Donald Winnicott

[۳]  True Self

[۴]  False Self