وقتی محبت دیگری بیش از آنکه تسکین‌بخش باشد، اضطراب‌زا می‌شود!

• ۲ مهر ۱۴۰۴
• مقالات عمومی

وقتی محبت دیگری بیش از آنکه تسکین‌بخش باشد، اضطراب‌زا می‌شود!

در روان انسان، تجربهٔ عشق همواره با تنشی دائمی همراه است. گرچه همهٔ ما در سطح آگاه خواهان محبتیم، لیک مواجههٔ واقعی با آن اغلب تبدیل به تجربه‌ای اضطراب‌زا می‌شود.
گاه الگوهای روابط اُبژه‌ای درونی، که در نخستین سال‌های زندگی شکل گرفته‌اند، سبب می‌شوند افراد در برابر دریافت عشقِ بی‌قیدوشرط احساس بیگانگی کنند. محبت آشکار یک دیگری، به‌جای آنکه تجربه‌ای تسکین‌بخش باشد، به‌گونه‌ای تهدیدآمیز تجربه می‌شود؛ زیرا با بازنمایی‌های کهن خود فرد که مملو از بی‌اعتنایی، سردی یا غفلت بوده‌اند، سازگاری ندارد.
از همین روست که عشق، هنگامی که سخاوتمندانه، بی‌ابهام و روشن عرضه می‌شود، اغلب با دل‌زدگی و ترس مواجه می‌گردد.
این واکنش درونی ریشه در تضاد میان بازنمایی‌های ناپایدار خود و اُبژه در روان ما دارد. فردی که از کودکی یاد گرفته تنها در بستر محرومیت و ناکامی احساس تعلق کند، اکنون با حضور عاشقی مهربان و سخاوتمند دچار سردرگمی می‌شود.
او به‌طور ناهشیار می‌کوشد معشوق را به سمتی ببرد که او از رابطه و تعهد گریزان شود تا دوباره فقدان و ناکامی پدیدار گردد؛ فقدانی که گرچه دردناک، لیک برای روانْ آشنا و قابل تحمل است. چنین فرایندی ممکن است به شکل رفتارهای خصمانه با خود و دیگری ظاهر شود تا مهر و حب دیگری را آغشته کند، تا مگر الگوی روانی پیشین بازتولید گردد.
چنین فردی که در اعماق روانش به محبوبیت و مطلوبیت خویش باور ندارد، محبت دیگری را یا ناشی از ضعف دیگری می‌پندارد، یا حماقت دیگری، یا روشی برای سوءاستفاده از او. چقدر دیگری می‌تواند بیچاره و حقیر باشد که آدمی مثل من را دوست داشته باشد؟ چقدر دیگری می‌تواند احمق و نفهم باشد که به آدم نامطلوبی مثل من نظر داشته باشد؟ یا چقدر دیگری می‌تواند فریبکار و حقه‌باز باشد که با ظاهر عشق و محبت پیش می‌آید و بعد قرار است زهر خود را بریزد؟ سلام گرگ که بی‌طمع نیست!
تاریخچهٔ روابط اُبژه‌ای نخستین او چنان امکان‌های ارزشمند بودن را در نظر او بسته است که عشقِ کنونی برایش نامفهوم و غریب و چه بسا وحشتناک جلوه می‌کند. لذا فرد در این موقعیت به‌دنبال آدم‌هایی می‌گردد که به شیوهٔ آشنا و قدیمی او را رنج دهند!
تنها از رهگذر بازسازی درونی است که گشودگی نسبت به امکان‌های مهرورزی و مورد مهر واقع شدن می‌تواند فراهم گردد و این گسست قدیمی امکان ترمیم یابد.