ناخودآگاه (ناهشیار) چیست؟

ناخودآگاه (ناهشیار) چیست؟

• ۱۹ خرداد ۱۳۹۷
• مقالات عمومی

ایده‌ی ناخودآگاه (ناهشیار) مفهومی کلیدی در رواندرمانی است. تصویری که در ابتدای جنبش روانکاوی از ذهن ارائه می‌شد شامل ناحیه‌ای کوچک و منقطع به نام خودآگاه (هشیار) و قلمرویی وسیع، پیچیده، مبهم و فاقد زمان به نام ناخودآگاه (ناهشیار) بود. از آنجایی که ذهن خودآگاه (هشیار) ماهیتاً سختگیر است، ما دائما حوادث بسیار مهمی را که در اینجا و اکنون بر رفتار و خلق و خوی ما تأثیر می‌گذارند، فراموش می‌کنیم یا نادیده می‌گیریم. با این حال، آن‌ها در حضور مستمر و تاریک ناخودآگاه (ناهشیار) به حیات خود ادامه می‌دهند. اپیزودی تروماتیک –طرد یا تحقیر- که وقتی کوچک بودیم به وقوع پیوسته است چنان در ناخودآگاه (ناهشیار) ما هنوز تازه خواهد بود که گویا همین دیروز اتفاق افتاده است و تأثیر آن واقعه بر رفتار کنونی ما می‌تواند بی‌تناسب با آن چیزی باشد که در حالت عادی تجربه می‌کنیم. «خود» ناخودآگاه‌مان ممکن است هنوز در حال تلاش باشد که از پدری خشمگین دلجویی کند یا از سرزنش‌های‌ عیب‌جویانه‌ی مادر بگریزد. بخشی از ما ممکن است هچنان از تکرار حادثه‌ای تحقیرآمیز و فروپاشی هراس داشته باشیم (فجایعی که می‌ترسیم در آینده روی بدهند عموماً آن چیزهایی هستند که قبلا در گذشته برای ما اتفاق افتاده‌اند). و این نبردهای معطوف به گذشته‌ای فراموش‌شده، می‌توانند اثر منفی وحشتناکی بر زندگی بزرگسالی ما داشته باشند.

هدف مرکزی درمان این است که ارتباط ما با سرگذشت فراموش‌شده‌مان را به درستی دوباره برقرار سازد: تسلط بر حیطه‌های گمشده‌ی زندگی روانی را به ما ببخشد، و دانش ما را از تجارب ناخودآگاه‌مان گسترش بدهد. درمان در پی تسهیل کشف مجدد هیجان‌های ظاهراً دوردست است تا بتوانیم با قوای بزرگسالی خود در آن‌ها بازاندیشی کنیم و خودمان را از سلطه‌ی دردناک و مکرراً رازآمیز آن‌ها بر خویش آزاد سازیم.