زیست‌شناسی آزادی: شکل‌پذیری عصبی، تجربه، و ناهشیار

زیست‌شناسی آزادی: شکل‌پذیری عصبی، تجربه، و ناهشیار

• ۱۴ خرداد ۱۳۹۷
• کتاب, مختص اعضای ویژه

زیست‌شناسی آزادی محصول همکاری بین فرانکوئیس اَنسِرمِت[۱] روانکاو و پی‌یر مگیسترتی[۲] دانشمند علوم اعصاب است که به منظور بازاندیشی ایده‌های اساسی فروید و لکان، بواسطه‌ی تحقیقات گسترده‌ای، از مفهوم شکل‌پذیری عصبی پشتیبانی می‌کنند. نویسندگان معتقدند، آزادی روان‌شناختی که از روانکاوی موفق پدید می‌آید، ریشه در شکل‌پذیری عصبی دارد. تز آن‌ها مستلزم بازخوانی گسترده‌ی ایده‌های روانکاوی با یافته‌های علوم اعصاب معاصر است.

به طور خلاصه استدلال آن‌ها به شرح زیر است. مغز یک سازه‌ی پیچیده از نورون‌هاست که حداقل با صد میلیارد سیناپس به هم متصل هستند. هر نورون مشخص را به عنوان یک کاربر توییتر تصور کنید، که تلاش می‌کند با هجوم توییت‌ها مقابله کند. نورون‌ها و تلفن‌های همراه به سختی قادر به ثبت بمباران داده‌های ورودی هستند. با این حال، هنگامی که دو یا چند توییت همایند می‌شوند، مثلاً یک پیام از سالی و دیگری از دیک، تداعی آن دو با یکدیگر در ذهن با احتمال بیشتری به وقوع می‌پیوندد. حتی اگر جفت کردن افکار در مورد این دو نفر قبلاً هرگز به ذهن فرد خطور نکرده باشد. زمانی که از دو ورودی مختلف حسی به طور همزمان ورودی دریافت می‌شود، فرآیند بسیار مشابهی بر یک نورون در یک شبکه ذخیره‌ی حافظه تأثیر می‌گذارد. تصور کنید که یک موش ابتدا با یک صدا و سپس با یک شوک مواجه شود. اگر سلول‌های معین در شبکه حافظه‌ی هیپوکامپ تقریباً به طور همزمان و مکرر در معرض هر دو ورودی قرار گیرند، این سلول‌های حافظه ارتباط بین صدا و شوک را «یاد» خواهند گرفت.

هِب[۳] این ویژگی شبکه‌های عصبی را در یک عبارت معروف خلاصه کرد: «نورون‌هایی که با هم تحریک می‌شوند، با هم مخابره می‌شوند»[۴]  در سال‌های اخیر، اریک کندِل[۵] این پدیده را مورد مطالعه قرار داد و دریافت که این پدیده به «پتانسیل بلند مدت» در سیناپس مربوط می‌شود. او در میان فهرستی طولانی از محققان است که فرایندهای عصب-شیمیایی پیچیده که واسطه‌ی این مبنای اساسی یادگیری هستند را مورد بررسی قرار داده‌اند. انسرمت و مگیسترتی با توصیف بنیادی‌ترین عناصر فیزیولوژی گیرنده، کار قابل تحسینی انجام داده‌اند.

آن‎چه که نویسندگان فعلی مکانیسم اثر سیناپسی[۶] می‌نامند، تسهیل ارتباط‌های عصبی‌ای است که هب و کندل توضیح دادند. در هر رخداد ذهنی خاص، انگاشت‌های اولیه[۷] جزئیات به یادماندنی ادراک اولیه[۸] را ثبت می‌کنند. با این حال، با توجه به پایداری و گسترده بودن پراکندگی نورونی در مغز، این ثبت‌های ابتداییِ واقعیت خارجی به زحمت محل توقف هستند. رد اولیه خود تبدیل به ابژه‎ی سطح دیگری از انگاشت می‌شود. این فرایند ادامه می‌یابد تا این که رد دورهای آخر، کمتر به رخداد اولیه که در ابتدا کدگذاری شده بود ربط پیدا می‌کند، و بیشتر به «توییت‎»های تصادفی که با هم جفت می‌شوند مرتبط می‌شود و بدین وسیله مهم می‌شوند، یعنی توسط پتانسیل بلند مدت تسهیل می‌شوند.

نویسندگان بیان می‌کنند که این فرایند عصبی احتمالاً مبنای مادی زنجیره‌های دلالت[۹] است، که طبق گفته لکان، ناهشیار پویا را تشکیل می‌دهند. همچنان که این آبشار نمادسازی پیش می‌رود و پیوندهای خود به واقعیت خارجی را از دست می‌دهد، خود را درون یک واقعیت درونی ناآگاه متشکل می‌سازد که به بهترین وجه به عنوان یک «سناریوی فانتزی[۱۰]» توصیف شده است.