تفاوت روانکاو، روانشناس، مشاور و روانپزشک

تفاوت روانکاو، روانشناس، مشاور و روانپزشک

• ۵ خرداد ۱۳۹۸
• مقالات عمومی

عناوین در خدمات سلامت روان مهم هستند و شما با آگاهی از تفاوت این حوزه‌ها دقیق‌تر می‌توانید متخصصی را که نیاز دارید انتخاب کنید. در اینجا به تفاوت روانکاو، روانشناس، مشاور و روانپزشک پرداخته شده است.

 روانکاو

به کسی می‌گویند که کار روانکاوی انجام می‌دهد (روانکاوی چیست؟ اینجا را بخوانید). روانکاو در واقع روانشناس یا روانپزشکی است که خارج از دانشگاه، در یک انستیتوی معتبر آموزش و سوپرویژن روانکاوی، دوره‌ی روانکاوی یا رواندرمانگری تحلیلی گذرانده است (تفاوت روانکاوی با رواندرمانی تحلیلی؟ اینجا را بخوانید). دوره‌های روانکاوی طولانی مدت هستند و غالباً بین ۶ تا ۸ سال طول می‌کشد که یک نفر صلاحیت روانکاوی دریافت کند.

اشاره به این نکته ضروری است که صرفاً انستیتوهای تحت نظر انجمن بین‌المللی روانکاوی این صلاحیت را دارند که روانکاو پرورش و مدرک صلاحیت حرفه‌ای به فرد ارائه دهند. در ایران انستیتویی زیر نظر انجمن بین‌المللی روانکاوی وجود ندارد.

بنابراین هر کسی که روانشناسی می‌کند یا هر کسی که کار روانکاوی انجام می‌دهد هم روانکاو نیست. روانکاوی نشانه‌-محور نیست و گستره‌ی وسیعی از اختلال‌ها، سازمان‌ها و ساختارهای روانی را در بر می‌گیرد. اصولاً خط مقدم اختلال‌های شخصیت روانکاوی است.

اشاره: جمله‌ی معروفی در روانکاوی وجود دارد که می‌گوید: درمان، اثر جانبی روانکاوی است. این جمله به ماهیت اصلی روانکاوی اشاره دارد که لزوماً درمانی نیست. برای همین کار روانکاوی را تحلیل می‌گویند، نه درمان.

روانشناس

روانشناس کسی است که از یکی از رشته‌های روانشناسی در دانشگاه‌های مختلف حداقل دو مدرک تحصیلی روانشناسی گرفته است. روانشناسی، روانشناسی بالینی، روانشناسی سلامت و روانشناسی صنعتی و سازمانی از شاخه‌های مختلف روانشناسی هستند. برای فعالیت حرفه‌ای در حوزه‌ی بالینی، فرد بایستی غیر از دو مقطع دانشگاهی، در آزمون و مصاحبه سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور نیز تأیید شود. کسی که از سازمان نظام روانشناسی تأیید گرفته دارای پروانه‌ی اشتغال است.

یک روانشناس در کار بالینی ممکن است از رویکردهای رایج رفتاری یا شناختی بهره ببرد. غالباً روانشناسان رویکردهای کوتاه مدت را در کار بالینی خود استفاده می‌کنند مانند رفتار درمانی شناختی یا طرحواره درمانی. یک روانشناس می‌تواند خانواده درمانگر یا زوج درمانگر هم باشد.

اشاره: ذکر این مورد نیز ضروری است که عضویت سازمان نظام متفاوت از پروانه‌ی نظام است. همه دانشجویان و فارغ‌التحصیلان روانشناسی می‌توانند عضو سازمان نظام باشند ولی این صلاحیتی برای کار حرفه‌ای به آن‌ها نمی‌دهد.

مشاور

مشاور کسی است که کار مشاوره انجام می‌دهد. مشاوره بیشتر راهبرد محور است و غالباً بر تصمیم‌هایی که فرد بایستی در کوتاه مدت یا میان مدت بگیرد تمرکز دارد. رایج‌ترین نوع مشاوره، مشاوره ازدواج و مشاوره تحصیلی است. در این نوع مشاوره‌ها، مشاوران به افراد راهبردها و تکلیف‌هایی برای موقعیت پیش آمده می‌دهند. مشاور کسی است که از یکی از دانشگاه‌‎ها از رشته‌ی مشاوره یا روانشناسی دو مقطع تحصیلی را گذرانده و مدرک دانشگاهی دارد. همچنان مدرک دانشگاهی داشتن، صلاحیت حرفه‌ای به یک مشاور نمی‌دهد و مشاوران نیز بایستی در آزمون و مصاحبه‌ی سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور تأیید شوند و پروانه‌ی اشتغال دریافت کنند.

اشاره: در هیچ‌یک از رویکردهای روانشناسی، روانکاوی، مشاوره یا روانپزشکی، متخصص این اجازه را ندارد که به جای شما تصمیم بگیرد یا در زندگی شما دخالت کند. متخصص سلامت روان در بهترین حالت نقش یک نورافکن را ایفا می‌کند که با شناختی که از سازمان روانشناختی شما پیدا می‌کند (و نه لزوماً با چیزهایی که در کتاب‌ها خوانده یا در آموزش‌هایش شنیده است) مسیرهای ممکن را به شما نشان می‌دهد تا خود شما انتخاب‌گر باشید.

روانپزشک

روانپزشک کسی است که ابتدا دوره‌ی پزشکی را گذرانده و بعد برای تخصص در روانپزشکی مدرک گرفته است. روانپزشک نگاهی زیست‌شناسانه به مسائل روانشناختی دارد و بنابراین وظیفه‌ی دارو درمانی و بستری (در صورت لزوم) با روانپزشک است و دیگر شاخه‌ها این اجازه را ندارند. در غالب موارد روانپزشکان به کار دارودرمانی مشغول هستند و کمتر تمایل به رواندرمانی دارند. با وجود این، برخی از روانپزشکان تمایل دارند که فراتر از دارو درمانی روند و رویکردهای مختلف رواندرمانی را برای مراجعان‌شان در نظر می‌گیرند. مسئولیت حرفه‌ای و اخلاقی روانپزشکان با سازمان نظام پزشکی است و صلاحیت حرفه‌ای آنها را این سازمان صادر می‌کند.

پی‌نوشت: همکاران ما در کلینیک تداعی، همگی کار روانکاوی انجام می‌دهند و رواندرمانگر تحلیلی هستند.