ماتم و ماخولیا

ماتم و ماخولیا

• ۱۷ مهر ۱۳۹۷
• مقالات عمومی

در سال ۱۹۱۷، فروید مقاله‌ای با عنوان ماتم و ماخولیا^[۲] منتشر کرد. او در این مقاله میان دو شکل از احساس ناراحتی تمایز قائل شد. در مورد نخست، یعنی ماتم^[۱]، ما از خسران رنج می‌بریم و آگاهانه به این امر واقف هستیم. سپس به دوره‌ای وارد می‌شویم که در آن همه‌چیز به نظر بی‌ارزش و خسته‌کننده است، و ما دائماً به شخص، یا بلندپروازی و امیدی که از دست داد‌ه‌ایم فکر می‌کنیم. اما عاقبت، ماتم پایان می‌یابد. ما متوجه می‌شویم که جهان، علی‌رغم غیاب چیزی عمیقاً خوب که زمانی می‌شناختیم، هنوز ارزش تحمل و کاوش را دارد.

حالت دوم غم، یعنی ماخولیا، به مراتب بی‌انتهاتر و مهار آن به مراتب دشوارتر است. در اینجا نیز ما از خسرانی رنج می‌بریم و جهان غم‌انگیز و دلسردکننده به نظر می‌رسد. مشکل این است که ما آگاهانه نسبت به آن‌چه از دست داده‌ایم هشیار نیستیم. به حساب آوردن این خسران برای ما بیش از حد دشوار است، شاید پیش از آن‌که ما وضعیت خود را به درستی درک کنیم به وقوع پیوسته است یا شاید بی‌حرمتی به تصویر خویشتن^[۳] ما به نظر می‌رسد. ممکن است فراموش کرده باشیم که چقدر دلمان برای کسی تنگ شده است؛ ممکن است عشق خود برای جاه‌طلبی‌ای که مجبور بوده‌ایم از آن چشم بپوشیم را سرکوب کنیم؛ ما نمی‌توانیم این اندیشه را تاب آوریم که یکی از والدین چقدر به ما صدمه زده است.

در چنین شرایطی، ما دیگر صرفاً غمگین نیستیم، بلکه کسل هستیم. ما نمی‌توانیم منبع  اندوه را مشخص نماییم و بنابراین همه چیز نومیدکننده و بدون معنا می‌گردد. ما افسرده شده‌ایم.

هدف درمان این است که سعی کنیم احساسات غم‌انگیز خود را با رخدادهای فراموش‌شده‌ای که جایی در گذشته آن‌ احساسات را راه انداخته‌اند، از نو یکپارچه کنیم. در حالی که درمانگر برای آسایش ما آن‌جاست، ممکن است برای کند و کاو در تراژدی‌هایی که تاکنون آن قدر عظیم بوده‌اند که ما قادر نبودیم احساسشان کنیم احساس شجاعت بیشتری داشته باشیم. ما متوجه می‌شویم که از همه چیز غمگین نیستیم؛ بلکه صرفاً از چند چیز که مواجهه با آن‌ها غیر قابل تحمل می‌نمود غم‌زده‌ایم. درمانگر می‌داند که وقتی بتوانیم برای چیز مشخصی گریه کنیم، دیگر در مسیر بهبودی قرار گرفته‌ایم.

[۱]  Mourning

[۲]  Mourning and Melancholia

[۳]  Self-image