یادداشت‌هایی در باب برخی مکانیسم‌های اسکیزوئید

یادداشت‌هایی در باب برخی مکانیسم‌های اسکیزوئید

• ۱۹ تیر ۱۴۰۰
• روابط اُبژه‌ای, مختص اعضای ویژه, ملانی کلاین

یادداشت‌هایی در باب برخی مکانیسم‌های اسکیزوئید

ملاحظات مقدماتی

امشب قصد دارم به یک موضوع گسترده و نسبتاً غامض اشاره کنم، و مقاله‌ی حاضر^[۱] ناگزیر نوعی یادداشت مقدماتی است. سال‌ها بود که بسیار به این موضوع فکر می‌کردم، حتی پیش از آن‌که دیدگاه‌های خود را در مورد فرایند افسردگی در کودکی تبیین کنم. اما در خلال طرح مفهوم وضعیت افسرده‌وار کودکی، مسائل مقدم بر آن مجدداً توجه مرا به خود جلب کرد. اکنون می‌خواهم برخی از فرضیه‌هایی را که با توجه به اضطراب‌ها و مکانیسم‌های اولیه به آن‌ها رسیده‌ام بیان کنم.

فرضیه‌هایی که مطرح می‌کنم، ]فرضیاتی[ که به مراحل بسیار ابتدایی رشد مربوط می‌شوند، حاصل نتیجه‌گیری از داده‌هایی هستند که در روان‌کاوی بزرگسالان و کودکان به‌دست می‌آیند، و به‌نظر می‌رسد برخی از این فرضیات با مشاهداتی که در آثار روان‌پزشکی شناخته‌شده هستند هم‌خوانی دارند. برای استمرار مباحث من، نیاز به جمع‌آوری داده‌های موردی مفصل است که برای آن هیچ‌جایی در چارچوب این مقاله وجود ندارد، و امیدوارم که مشارکت بیشتری برای پرکردن این خلأ فراهم شود.

در ابتدا بهتر است که به‌اختصار نتایج مربوط به ابتدایی‌ترین مراحل رشد را که پیش‌تر مطرح کرده‌ام جمع‌بندی کنم (خاصه بنگرید به کلاین، ۱۹۳۲ و ۱۹۳۵).

در ابتدای ]دوران[ کودکی، اضطراب‌هایی که مشخصه‌ی سایکوز هستند به‌وجود می‌آیند و ایگو را به‌سمت گسترش مکانیسم‌های دفاعی خاص می‌رانند. در این دوره، نقاط تثبیت برای تمامی اختلالات سایکوز یافت می‌شود. این فرضیه برخی افراد را متقاعد کرد که من همه‌ی کودکان را سایکوتیک می‌دانستم؛ اما پیش از این در موقعیت‌های دیگر به‌قدر کفایت درباره‌ی این سوء تعبیر بحث کرده‌ام. اضطراب‌های سایکوتیکانه، مکانیسم‌ها و دفاع ایگوی کودکیْ تأثیری عمیق بر رشد در تمامی وجوه آن، از جمله رشد ایگو، سوپرایگو و روابط اُبژه‌ای^[۲] دارد.

من به‌دفعات دیدگاه خود را ]در خصوص این[ که روابط اُبژه‌ای از آغاز زندگی وجود دارد بیان کرده‌ام، اولین اُبژه پستان مادر است که به پستان خوب (‏ارضاکننده) ‏و بد (‏ناامیدکننده) ‏تقسیم می‌شود؛ این دوپاره‌سازی به جدایی بین عشق و نفرت می‌انجامد. پیش‌تر اشاره کرده‌ام که رابطه با نخستین اُبژه متضمن درون‌فکنی^[۳] و برون‌فکنی^[۴] آن است، و بنابراین روابط اُبژه‌ای از ابتدا با تعاملی بین درون‌فکنی و برون‌فکنی، بین اُبژه‌ها و موقعیت‌های درونی و بیرونی شکل می‌گیرد. این فرایندها در شکل‌گیری ایگو و سوپرایگو دخیل هستند و زمینه‌ی شروع عقده‌ی ادیپ^[۵] را در نیمه‌ی دوم سال اول آماده می‌کنند.

از ابتدا، تکانه‌ی ویران‌گر علیه اُبژه تحریک و برای نخستین‌بار در حملات دهانی-سادیستی خیالی به پستان مادر ابراز می‌شود، و طولی نمی‌کشد که حمله‌ها به بدن او با تمامی شیوه‌های سادیستی گسترش می‌یابد. ترس‌های گزند که ناشی از تکانه‌های سادیستی۔دهانی کودک است تا محتویات خوب را از بدن مادر بگیرد، و تکانه‌های سادیستی۔مقعدی برای عرضه‌ی مدفوع خود به او (‏از جمله خواست ورود به بدن مادر برای کنترل او از درون)‏، برای پیشرفت پارانویا و اسکیزوفرنی بسیار مهم هستند.

من دفاع‌های نوعی مختلفِ ایگوی اولیه را برشمردم، عمدتاً مکانیسم‌های دوپاره‌سازی اُبژه و تکانه‌ها، آرمانی‌سازی، انکار واقعیت درونی و بیرونی و سرکوب احساسات. همچنین به ترس‌های گزند مختلف اشاره کردم، که شامل ترس از مسموم‌شدن و بلعیده‌شدن است. بیشتر این پدیده‌ها‌ -‌که در چند ماه نخست زندگی شایع هستند- در وضعیت بیمارگونه‌ی بعدی اسکیزوفرنی دیده می‌شوند.

این دوره‌ی اولیه همان دوره‌ای است که آن را «مرحله‌ی گزند» خواندم، یا به بیان دقیق‌تر دوره‌ای است که بعدها آن را «وضعیت پارانویایی» نامیدم. بر این اساس تصور می‌کردم که پیش از وضعیت افسرده‌وار یک وضعیت پارانویایی وجود دارد. اگر ترس‌های گزند بسیار قوی باشند، و به این دلیل و همچنین سایر دلایل، کودک نتواند وضعیت پارانویایی را رفع کند، پس حل وضعیت افسرده‌وار نیز به‌نوبه‌ی خود مختل می‌شود. این شکست می‌تواند منجر به زورافزایی واپس‌رونده‌ی ترس‌های گزند و تقویت نقاط تثبیت در سایکوز‌های شدید (‏یعنی دسته‌ی اسکیزوفرنی‌ها) شود. وانگهی، پیامد این مشکلات شدید که در خلال دوره‌ی افسردگی به‌وجود می‌آیند چه‌بسا بعدها در زندگی ]به‌صورت[ اختلالات مانیک-افسردگی باشد. همچنین به این نتیجه رسیدم که در اختلالات رشدی که کمتر شدید هستند، همین عوامل به‌شدت بر انتخاب نِوروز تأثیر می‌گذارند.

در حالی که فکر می‌کردم پیامد وضعیت افسرده‌وار بسته به رفع آن در مرحله‌ی پیشین است، با این وصف به وضعیت افسرده‌وار، نقشی محوری در رشد اولیه‌ی کودک نسبت دادم. چرا که با درون‌فکنی اُبژه به‌صورت کامل، رابطه با اُبژه اساساً تغییر می‌کند. سنتز جنبه‌های محبوب و منفور اُبژه‌ی کامل موجب احساس سوگواری و گناه می‌شود که حاکی از پیشرفت‌های حیاتی در زندگی عاطفی و عقلانی کودک است. همچنین، این بزنگاهی تعیین‌کننده برای انتخاب نِوروز یا سایکوز است. هنوز به تمامی این نتیجه‌گیری‌ها پایبند هستم.