فروید می‌خواست چگونه بمیرد.

• ۲۸ بهمن ۱۳۹۶
• گزارش, مختص اعضای ویژه

زیگموند فروید می‌خواست چگونه بمیرد؟

در سال ۱۹۵۶ دکتر فلیکس دویچ^[۱] به بوستون دعوت شد تا به مناسبت صدمین زادروز زیگموند فروید در جامعه‌ی روان‌تنی آمریکا سخنرانی کند. او از حضار خواست به این سؤال توجه کنند: «چه موقع و چه مقدار باید بیمار را از وضعیتش، ماهیت بیماری‌اش و خطری که با آن مواجه است مطلع کرد؟». دویچ تعریف کرد که چطور در آوریل ۱۹۲۳ بیمار ۶۷ ساله‌اش به او گفت: «خودت را  برای دیدن چیزی که از آن خوشت نخواهد آمد آماده کن». سپس از پشت تریبون، شروع به تعریف ماجرایی کرد که بعد از معاینه‌ی دهان فروید اتفاق افتاد.

او به حضاری که با دقت گوش می‌کردند می‌گوید: «در همان نگاه اول شک نداشتم که یک سرطان پیشرفته است. برای اینکه زمان بخرم دوباره نگاه کردم و تصمیم گرفتم بگویم یک مورد بدخیم لوکوپلاکی^[۲] ناشی از مصرف افراطی سیگار است».

اما وضعیت پیش از سرطان لوکوپلاکی نبود. دویچ بلافاصله فهمیده بود که سرطان وخیم و بدخیم اپیتلیوم^[۳] است. حال پس از ۳۳ سال برای همکارانش سخنرانی می‌کرد و سعی داشت آن‌ها را متقاعد نماید که چرا پنهان‌کاری کرده بود.

دویچ شروع کرد به توضیح اینکه پزشکان دوره‌ی او نگران بودند که کاربرد لفظ سرطان، ضربه بیشتری به بیمار بزند بنابراین پنهان کردن تشخیص «بد» از بیمار کاملاً معمول بود. در آن زمان پزشک به‌طور یک‌طرفه تصمیم می‌گرفت که چقدر بیمار را مطلع کند و چه دوره‌های درمانی را به کار بگیرد.

دویچ به‌درستی سرطان را تشخیص داده بود اما ارزیابی‌اش از آن مرد اشتباه بود. او که اخیراً اندوه شدید فروید بعد از مرگ ناشی از سل نوه‌ی شش‌ساله‌ی موردعلاقه‌اش را دیده بود  به حضار گفت که می‌ترسید گفتن حقیقت باعث حمله‌ی قلبی فروید شود.

فروید قبلاً از دویچ در این باره پرسیده بود که اگر روزی آن‌قدر رنج کشید که بخواهد «با احترام از این جهان برود» آیا کمکش خواهد کرد یا نه. فروید ستایشگر ژوزف پوپر-لینکوس^[۴] فیلسوف-فیزیکدان بود که دویچ این بخش از کتاب «وظیفه‌ی زندگی و حق مرگ» او را برای حضار خواند: «آگاهی از اینکه همیشه  زمان و چگونگی تسلیم زندگی به مرگ را در اختیار داری احساس نیرویی جدید به دلم می‌اندازد و خونسردی سربازی آگاه در میدان جنگ را به من می‌بخشد…»

دویچ اشتباهش را ادامه داد وقتی این مساله را به طور پنهانی با شش نفر از نزدیکان فروید در میان گذاشت. این شش نفر در خانه‌ی فروید جمع شده بودند تا درباره مسائل روانکاوی رایزنی کنند که دویچ  تشخیص پزشکی‌اش را محرمانه به آن‌ها گفت. یکی از آن‌ها  ارنست جونز بود که در نامه‌ای این‌طور نوشت: «خبر اصلی اینکه فروید واقعاً سرطان دارد. کم‌کم دارد گسترش می‌یابد و ممکن است چند سال طول بکشد.خودش اطلاع ندارد. این مرگ‌بارترین راز است».

دویچ سخنرانی‌اش در انجمن روان‌تنی را این‌طور جمع‌بندی می‌کند: «به باور من نمی‌ارزید که به او بگویم “سرطان” دارد». او سپس با اکراه می‌پذیرد که «البته وقتی چند سال بعد با فروید درباره این مساله حرف زدیم مخالف این دیدگاه بود».

هلن دویچ این خاطره را به یاد می‌آورد که وقتی شوهرش پس از اولین عمل جراحی فروید به خانه برگشت تا ساعت ۴ صبح در اتاق مطالعه‌اش تنها مان. آن وقت پیش او آمد و حرف زد. هلن  می‌نویسد: «فلیکس استعفا داد که دیگر پزشک شخصی فروید باشد. توضیحش این بود که مهم‌ترین دارایی پزشک اطمینان کامل بیمارش است و حالا او مشخضا اطمینان فروید را از دست داده است… فروید عصبانی بود چون باور داشت شوهرم توان او را دست کم گرفته است».

بعدتر وقتی جونز سرانجام پیش فروید اعتراف کرد که گروه کوچکشان در مورد سرطان او با دویچ بحث کرده بودند و پذیرفته بودند که این راز را برملا نکنند، فروید با عصبانیت زیاد پرسیده بود: «?Mit welchem Recht» -«آخر به چه حقی؟».

تازه بعد از سال ۱۹۶۹ بود که دکتر الیزابت کوبلر-راس درباره‌ی صدمه‌ای نوشت که متخصصان سلامت، با عدم صداقت درباره‌ی شدت بیماری، به افراد مبتلا به سرطان می‌زنند. او نوشت که بیماران معمولاً میزان سلامتی خود را و اینکه آیا می‌میرند یا نه را می‌دانند. کوبلر-راس نظراتش را موقعی عرضه می‌کرد که جامعه‌ی آمریکا پدرسالاری نسل‌های قبل را پس می‌زد و اطمینان‌های کاذب به مراجع پزشکی را زیر سؤال می‌برد. فروید دهه‌ها پیش به چنین نتیجه رسیده بود. بعد از استعفا/اخراج دویچ خبر بین نزدیکان فروید پیچید که او به دکتر جدیدی احتیاج دارد.