روانشناسی خود پس از کوهوت

روانشناسی خود پس از کوهوت

• ۱۳ آذر ۱۴۰۰
• روانشناسی خود, مختص اعضای ویژه

روانشناسی خود پس از کوهوت: یک تئوری یا چند تئوری؟

هاینتس کوهوت در ۱۹۸۱ از دنیا رفت و آخرین کتابش، «روانکاوی چطور درمان می‌کند؟» را باقی گذاشت تا سه سال پس از مرگ او منتشر شود. جمع کل آثار او شامل سه کتاب و تعدادی مقاله است اما تاثیر او را نمی‌توان با تعداد آثار مکتوبش سنجید. او تا زمان مرگش رویکردی منحصر به فرد را به نظریه و فن روانکاوی بنا نهاد، یعنی روانشناسی خود، و این را به عنوان هدف اصلی برگزیده بود که روانشناسی خود را تبدیل به چارچوب سرآمدی در بر گرفتن و درک کل فرایند روانکاوی کند. با این حال، کوهوت به‌تدریج توانست به این جایگاه برسد. در ۱۹۵۷، در خطابه‌ای در مقابل موسسه روانکاوی در شیکاگو مدعی شد که همدلی و درون‌نگری دامنه کندوکاو در این رشته را تعریف کرده و محدود می‌سازند، ادعایی که برای نظریه‌ای که هنوز طرح نشده بود، اهمیت بالایی پیدا کرد، اما در آن زمان به همین صورت فهمیده نشد. اشاره ناگفته و غیرمستقیم او به اندیشه خودش بود مبنی بر این که روانکاوی به دنبال توضیح پدیده‌های بالینی در یک روانشناسی رانه مبتنی بر زیست شناسی نیست، بلکه در عوض می‌تواند نظریه بالینی خود را بر وضعیت تحلیلی بنا نهد. با این سرآغاز نسبتاً ساده، کوهوت (۱۹۶۶)، (۱۹۶۸) اقدام به انتشار کشف جدیدش یعنی ترکیبات انتقالی جدید، همراه با شرحی از این که این انتقال‌ها را چگونه می‌توان شناسایی و تعبیر کرده و به صورت تحلیلی حل و فصل کرد، نمود. او همچنین پاسخ‌های انتقال متقابل که می‌توان نسبت به این ترکیبات انتقالی خاص انتظار داشت را شرح داده و به این که این پاسخ‌های انتقال متقابل چطور خودشان می‌توانند کارکرد تشخیصی داشته باشند اشاره کرد. کل این دستاورد‌ها در نخستین کتاب کوهوت، تحلیل خود (۱۹۷۱)، به طور کامل‌تری شرح داده شده‌اند. جهان روانکاوی با علاقه و حتی اشتیاق قابل توجهی از این کتاب استقبال کرد، البته معدود واکنش‌های جنجالی و منفی هم وجود داشت. به کوهوت به واسطه توصیف شکل جدیدی از اختلال شخصیت و یک درمان تحلیلی مناسب برای آن اغلب به عنوان شخصی نگاه می‌شد که چیزی را به وسعت و اثربخشی تشکیلات روانکاوی افزوده است. ظاهراً خود کوهوت در آن زمان خواستار چیز بیشتری نبود. تنها با نگاهی به گذشته بود که توانست این تلاش‌های اولیه به منظور قابل قبول‌تر کردن نوآوری‌هایش هم برای همکاران و هم برای خودش را به مثابه «ریختن شراب تازه در بطری‌های قدیمی» (۱۹۸۴، ص.۱۱۴) توصیف کند. اما با انتشار مقالات درباره خروش نارسیسیستی (کوهوت ۱۹۷۲) که در آن پرخاشگری ویرانگر به جای این که به عنوان یک رانه ذاتی دیده شود، به مثابه واکنشی در برابر ناکامی مفهوم‌سازی شد، به نظر می‌رسید که اندیشه‌های کوهوت از اصول کلی روانکاوی که عموماً پذیرفته شده بودند منحرف می‌شود، چنانکه در سال‌های بین انتشار نخستین کتاب کوهوت و جلد دوم آن، بازسازی خود (۱۹۷۷)، تغییرات چشمگیری در تفکر کوهوت رخ داده بود، که شرایط را برای برخورد شدیداً منتقدانه با اندیشه‌های او که در دومین کتابش مطرح شده بود مهیا کرد. چالش برانگیز‌ترین امر برای روانکاوی، مطرح کردن این موضوع از سوی کوهوت بود که خود، به معنای گسترده، باید به عنوان چارچوب فراگیری برای درک کلیه آسیب‌شناسی‌ها در نظر گرفته شود، که خود را، در معنای محدود‌تر آن، همانطور که در مدل سه جانبه به تصویر کشیده شده است، در موضعی ثانوی، اما مکمل، باقی می‌گذارد. این مفهوم‌پردازی آسیب‌شناسی ادیپی و تعارض ناهشیار را در ارتباط با بیماری‌‌زایی (پاتوژنز) در جایگاه ثانویه قرار می‌دهد. انتقال‌های نارسیسیستی حالا انتقال‌های سلف‌اُبژه نامیده می‌شدند، و روانشناسی خود گسترش یافته و چیزهایی بسیار بیشتر از اختلالات نارسیسیستی را در بر می‌گرفت. برای برخی منتقدین به نظر می‌رسید که انگار خود کوهوت به طور نارسیسیستی در تلاشی برای احاطه کردن کل روانکاوی، گسترش یافته است؛ در این مورد، اهداف خود کوهوت قطعاً بزرگ‌تر شده بودند. روانشناسی خود برای بسیاری از روانکاوان تبدیل به کانون جاذبه شده بود، و روانشناسی خود کوهوت تعدادی طرفدار وفادار پیدا کرد تا تعداد منتقدان بدبینی که ناگزیر کوهوت را در مسیری اشتباه می‌دیدند را خنثی کند. کوهوت در آخرین کتابش، که همانطور که ذکر کردیم پس از مرگش منتشر شد، عمدتاً نسخه روانکاوی جدیدش را تحکیم کرده و اندیشه‌هایش را به واسطه پاسخ به سوالات و نگرانی‌‌های مطرح شده توسط منتقدانش روشن ساخت، و مسیرهایی را برای ادغام اندیشه‌هایش با روانکاوی مرسوم، باز گذاشت.

چیزی که می‌خواهیم در این مقاله به آن بپردازیم روانشناسی خود پس از کوهوت است.