ترس از فروپاشی و زندگی نزیسته

ترس از فروپاشی و زندگی نزیسته

• ۱۶ فروردین ۱۳۹۹
• تامس آگدن, مختص اعضای ویژه

ترس از فروپاشی به‌قلم وینیکات، کتاب ناتمامی است که خواننده‌اش می‌بایست علاوه بر خواندن، نویسنده‌ی این اثر نیز باشد، چراکه متن به‌جای اینکه ایده‌های کاملاً پرورده‌ای را ارائه کند، اغلب با ایما و اشاره سخن می‌گوید. درک نویسنده از استدلالِ اغلب گیج‌کننده و گاهی اوقات مبهمِ مقاله‌ی وینیکات بدین شرح است. در نوزادی، فروپاشی‌ای در پیوند مادر-نوزاد به وقوع می‌پیوندد که نوزاد را مجبور می‌کند به‌تنهایی با رخدادهای عاطفی‌ای مواجه شود که ناتوان از مدیریت آن‌هاست. او تجربه‌ی خود از رنج ابتدایی را با ایجاد سازمان‌های دفاعی که ماهیتاً سایکوتیک هستند، نادیده می‌گیرد؛ یعنی واقعیت درونی خودساخته را جایگزین واقعیت خارجی می‌کند و بدین‌ترتیب تجربه‌ی واقعی خود از رخدادهای زندگیی حساس را مسدود می‌سازد. فرد با تجربه نکردن فروپاشیِ پیوند مادر-نوزاد که در نوزادی رخ داده است، حالتی روانی را می‌آفریند که در آن، او در ترس از فروپاشی‌ای زندگی می‌کند که از پیش اتفاق افتاده اما وی تجربه‌اش نکرده است. نگارنده‌ی این سطور، اندیشه‌ی وینیکات را بسط می‌دهد و نشان می‌دهد که نیروی محرکِ نیاز بیمار برای یافتن منبع ترس خود، این احساس اوست که اجزایی از وجود خودش مفقود شده‌اند و باید آن‌ها را پیدا کند اگر می‌خواهد این نقص را برطرف سازد. آنچه از زندگی او باقی می‌ماند، برای او عمدتاً یک زندگی نزیسته به نظر می‌آید.

کلمات کلیدی: وینیکات، فروپاشی، سایکوز، تجربه، خود، ترس از فروپاشی، زندگی نزیسته

مقالات و کتاب‌های انگشت‌شماری در حوزه‌ی روانکاوی بیشترین تأثیر را بر طرز تفکر من نه صرفاً درباره‌ی روانکاوی بلکه درباره‌ی معنای زیستن انسانی داشته‌اند. ماتم و ماخولیا (۱۹۱۷) اثر فروید، ساختارهای درون‌روانی از منظر روابط ابژه‌ای (۱۹۴۴) اثر فربرن، یادداشت‌هایی در باب برخی مکانیسم‌های اسکیزوئید (۱۹۴۶) به قلم کلاین، یادگیری از تجربه (۱۹۶۲) از بیون و زوال عقده‌ی ادیپ (۱۹۷۹) اثر لئووالد را باید در آن گروه بگنجانم، و همچنین مقاله‌ای که کانون توجه مقاله‌ی حاضر است، یعنی ترس از فروپاشی (۱۹۷۴) به قلم وینیکات.

اندیشیدن وینیکات با صدای بلند درباره‌ی ترس از فروپاشی

ترس از فروپاشی (۱۹۷۴) که در سال آخر عمر وینیکات نوشته شد و سه سال پس از مرگ وی به انتشار رسید، به نظر من آخرین اثر عمده‌ی او است^[۱]. مانند بسیاری دیگر از مهم‌ترین مقالات او، این مقاله را نیز می‌توان در یک یا دو جمله خلاصه کرد مگر این‌که وقت بگذاریم تا نگاه دقیق‌تری به پیچیدگی‌ای بیندازیم که زیر سطح به ظاهر ساده‌ی  آن نهفته است. هنگام خواندن خطوط آغازین مقاله نمی‌توان به‌هیچ‌وجه در این تردید کرد که وینیکات باور داشت به درک چیزی نائل شده که برای او جدید است و باید پیش از مرگ خود به گوش دیگران برساند.

مقاله این‌طور آغاز می‌شود: