رؤیاها (دشواری‌ها و نخستین رویکردها) | زیگموند فروید

رؤیاها (دشواری‌ها و نخستین رویکردها) | زیگموند فروید

• ۲۶ بهمن ۱۴۰۰
• زیگموند فروید, مختص اعضای ویژه

درس‌گفتار پنجم: رؤیاها (دشواری‌ها و نخستین رویکردها)

خانم‌ها و آقایان –یک روز تشخیص داده شد که سمپتوم‌های پاتولوژیکی برخی از بیماران نوروتیک معنادار هستند[۱]. بر اساس این اکتشاف، روش درمانی روانکاوی بنیان نهاده شد. در سیر این درمان، که بیماران به جای اینکه سمپتوم‌هایشان را مطرح کنند، به بیان رؤیاهایشان می‌پرداختند، این گمان را به وجود آوردند که رؤیاها نیز معنا و مفهوم دارند.

با این حال، ما به دنبال این سیر تاریخی نخواهیم بود، بلکه در جهت مخالف آن پیش خواهیم رفت. یعنی از طریق مطالعه‌ی نِوروز‌ها، معنای رؤیاها را نشان خواهیم داد. این معکوس‌سازیِ روند موجه به نظر می‌رسد، زیرا مطالعه‌ی رؤیاها نه تنها بهترین پیش‌زمینه برای مطالعه نِوروز‌ها هستند، بلکه خود رؤیاها نیز یک سمپتوم نوروتیک است، که از این مزیت ارزشمند نیز برخوردار هستند که در همه افراد سالم نیز رخ می‌دهند. در واقع، با این فرض که همه انسان‌ها سالم باشند، تا زمانی که رؤیا می‌دیدند، ما قادر بودیم از بررسی رؤیاهایشان به تقریباً کلیه اکتشافاتی برسیم که بررسی نِوروز‌ها منجر به آن اکتشافات شده است.

بدین‌ترتیب، رؤیاها به موضوعی برای تحقیقات روانکاوی تبدیل شدند: بار دیگر، ذکر می‌کنم که پدیده‌های معمولی مانند لغزش‌ها، که ارزش کمی برای آنها قائل هستند و ظاهراً هیچ کاربرد علمی ندارند، در این واقعیت که در افراد سالم نیز اتفاق می‌افتند، با آنها (رؤیاها) مشترک هستند. اما جدای از این موضوع، شرایطی که برای کار ما در اینجا وجود دارد، در مقاسه با لغزش‌ها بسیار نامطلوب است. پاراپرکسی‌ها را فقط علم مورد غفلت قرار داده بود و توجه اندکی به آن نشان می‌داد؛ اما حداقل این بود که تمرکز و توجه بر روی آنها هیچ ضرری نداشت. احتمالاً مردم بگویند: «شکی نیست که چیزهای مهم‌تری وجود دارد، اما ممکن است بررسی آنها نتیجه‌ای در پی داشته باشد.» اما تمرکز بر روی رؤیاها نه تنها غیرعملی و غیرضروری است، بلکه قطعاً ننگین نیز به شمار می‌آید. چرا که چنین کاری با بدنامی غیرعلمی بودن همراه است و شبهه‌ی تمایل شخصی به عرفان را برمی‌انگیزاند. تصور کنید یک پزشک به جای توجه به چیزهای خیلی جدی‌تر حتی در نوروپاتولوژی و روانپزشکی –مانند تومورهایی به بزرگی یک سیب که ارگان ذهن را تحت فشار قرار می‌دهد، خونریزی و التهاب مزمن که در تمامی این موارد تغییرات بافتی را می‌توان در زیر میکروسکوپ مشاهده کرد– وقتش را به مطالعه رؤیاها اختصاص دهد! نه، رؤیاها بی‌اهمیت‌تر و بی‌ارزش‌تر از آن هستند که موضوع تحقیق قرار گیرند.