عقدهی اُدیپ چیست؟
عقدهی اُدیپ [Oedipus Complex]
گروه سازمانیافتهای از تمایلات عاشقانه و خصمانه که کودک نسبت به والدین خود تجربه میکند. عقده در فرم بهاصطلاح مثبت آن، در داستان اُدیپ شهریار[۱] دیده میشود: میل به مرگ رقیب -والد همجنس- و میل جنسی به والد جنس مخالف. در فرم منفی آن، عکس این موضوع را میبینیم: عشق به والد همجنس، و تنفر حسودانه از والد جنس مخالف. در حقیقت، در آنچه تحت عنوان فرم کامل عقده میشناسیم مقادیر مختلفی از این دو نسخه دیده میشود.
به گفتهی فروید، دورهی اوج تجربهی عقدهی اُدیپ بین سنین ۳ تا ۵ سالگی، یعنی در مرحلهی فالیک[۲] است؛ افول آن نشانهای از ورود به دورهی نهفتگی[۳] است. در دوران بلوغ عقده دوباره زنده میشود و سپس میزان متغیری از کامیابی، از طریق نوعی انتخاب اُبژه بر آن غلبه میکند.
عقدهی اُدیپ نقشی بنیادین در ساختار یافتن شخصیت، و جهتگیری امیال انسان دارد.
روانکاوی آن را محور مرجع اصلی برای آسیبشناسی روانی قرار میدهد، و تلاش میکند حالتهای خاص بروز و رفع آن را که هر کدام مشخصهی یکی از انواع آسیبزاست شناسایی کند.
انسانشناسی روانکاوانه به دنبال این است که از ساختار سهجانبهی عقدهی اُدیپ، که در بیشتر فرهنگها از جمله آنهایی که خانوادهی زن و شوهری در آنها غالب نیست عمومیت دارد، پرده بردارد.
با اینکه اصطلاح فعلی «عقدهی اُدیپ» تا سال ۱۹۱۰ در نوشتههای فروید دیده نمیشود (۱)، اما از متن پیداست که کاربرد روانکاوانهی این مفهوم پیش از آن زمان پذیرفته شده بود (α). کشف واقعی عقدهی اُدیپ توسط فروید در خودکاوی او انجام شد -گرچه از مدتها قبل زمینهی آن از طریق تحلیل بیمارانش فراهم شده بود (مدخل «اغوا[۴]» را ببینید)- زمانی که عشق به مادرش را همراه با حسادتی نسبت به پدرش، که در تعارض با عاطفهای بود که نسبت به او داشت، در خود تشخیص داد؛ در ۱۵ اکتبر ۱۸۹۷ برای فلیس[۵] نوشت که «میتوانیم قدرت همبندکنندهی اُدیپ شهریار را درک کنیم […]. این اسطورهی یونانی به وسواسی دچار است که همه آن را تشخیص میدهند، چرا که او وجود آن را درون خود احساس میکند» (2a).
مشاهده میکنید که حتی در این صورتبندی اولیه هم فروید بیاختیار به افسانهای که فراسوی تاریخ است و به تغییرات تجربهی فرد در زندگی اشاره میکند. او از همان ابتدا صراحتاً به اعتبار عمومی عقدهی اُدیپ اذعان میکند، و هرچه زمان پیش میرود محکمتر از قبل به این نظریه پایبند میماند: «هر نوزاد جدیدی که بر این سیاره پا میگذارد وظیفهی مهار عقدهی اُدیپ را بر عهده دارد» (۳).
محدودیت دسترسی به ادامهی مطلب
دسترسی کامل به محتوای تخصصی تداعی صرفاً برای اعضای ویژهی تداعی در نظر گرفته شده است.
با عضویت در تداعی و فعال کردن عضویت ویژه به امکان مطالعهی آنلاین این مقاله و تمام مقالات تداعی شامل نظریات روانکاوی، رویکردهای مختلف، تکنیکهای بالینی و مواردی از این دست دسترسی خواهید یافت. عضویت ویژه فقط برای مطالعهی آنلاین در سایت است و امکان دانلود پیدیاف با عضویت ویژه وجود ندارد. اگر نیاز به پیدیاف مقالات دارید، آنها را بایستی جداگانه از طریق فروشگاه مقالات تهیه کنید.
در این صفحه میتوانید پلنهای عضویت ویژه را مشاهده کنید و از این صفحه میتوانید نحوهی فعال کردن عضویت ویژه را ببینید.
اگر اکانت دارید از اینجا وارد شوید.
اگر اکانت ندارید از اینجا ثبتنام کنید.
- 1.برونکنشنمایی چیست؟
- 2.انکار چیست؟
- 3.تفسیر چیست؟
- 4.درونفکنی چیست؟
- 5.مرحله آینهای چیست؟
- 6.سازمان لیبیدو به چه معناست؟
- 7.چسبندگی لیبیدو به چه معناست؟
- 8.رواننژندی کنونی چیست؟
- 9.دوسوگرایی به چه معناست؟
- 10.اُبژه خوب و اُبژه بد به چه معناست؟
- 11.عُقده به چه معناست؟
- 12.مکانیزمهای دفاعی به چه معنا هستند؟
- 13.موضع افسردهوار چیست؟
- 14.موضع پارانوئید چیست؟
- 15.سوپرایگو چیست؟
- 16.ایگو چیست؟
- 17.مازوخیسم چیست؟
- 18.سادومازوخیسم چیست؟
- 19.رواننژندی چیست؟
- 20.کنش معوق چیست؟
- 21.انتقال متقابل به چه معناست؟
- 22.انتقال چیست؟
- 23.تبدیل به چه معناست؟
- 24.اید به چه معناست؟
- 25.اجبار به تکرار چیست؟
- 26.دوجنسگرایی به چه معناست؟
- 27.غریزه مرگ چیست؟
- 28.صحنهی نخستین به چه معناست؟
- 29.هیستری چیست؟
- 30.مادر فالیک به چه معناست؟
- 31.لیبیدو چیست؟
- 32.نفی چیست؟
- 33.رواننژندی سرنوشت به چه معناست؟
- 34.دفاع به چه معناست؟
- 35.رابطهی اُبژهای چیست؟
- 36.اُبژه چیست؟
- 37.عقدهی اُدیپ چیست؟
- 38.فالوس چیست؟
- 39.رشک آلت چیست؟
- 40.تداعی آزاد چیست؟
- 41.سکسوالیته چیست؟
- 42.سادیسم چیست؟
- 43.روانکژی چیست؟
- 44.نارسیسیزم چیست؟
- 45.اختگی چیست؟
- 46.به عمل آوری