موضع پارانوئید چیست؟

موضع پارانوئید چیست؟

• ۲۲ فروردین ۱۴۰۱
• دانشنامه, مختص اعضای ویژه

موضع پارانوئید | paranoid position

به گفته ملانی کلاین، حالتی از روابط اُبژه‌ای که مختص چهار ماه نخست زندگی است، اما ممکن است بعدها در دوران کودکی و به‌ویژه در حالات پارانویا و اسکیزوفرنیا در بزرگسالی با آن برخورد شود.

موضع پارانوئید دارای مشخصه‌های ذیر است: غرایز پرخاشگرانه از ابتدا شانه‌به‌شانه‌ی غرایز لیبیدویی وجود دارند و به طور خاص قدرتمند هستند؛ اُبژه تکه‌پاره است (عمدتاً پستان مادر) و دو قسمت شده است: «اُبژه‌ی خوب» و «اُبژه‌ی بد»؛ فرایندهای روانی غالب درون‌فکنی و برون‌فکنی هستند؛ اضطراب، که شدید است، از نوع گزند و آسیب است (ویران شدن توسط اُبژه‌ی بد).

ابتدا لازم است توضیحی درباره‌ی استفاده از این کلمه بدهیم. در واژگان روانپزشکی (آلمانی) به‌جای‌مانده از کریپلین، صفت «پارانوئید» برای نوعی از اسکیزوفرنی شبیه به پارانویا که در آن هذیان وجود دارد، اما عمدتاً در ارتباط با گسست، با پارانویا متفاوت است استفاده می‌شود. با ‌وجود این، کاربرد انگلیسی این کلمه در حفظ این تمایز موفق نبوده است: پارانوئید و پارانویا بدون این‌که میان آن‌ها تمایزی گذاشته شود به کار برده می‌شوند، چه خود پارانویا باشد چه اسکیزوفرنی پارانوئید، تفاوتی ندارد.

وقتی ملانی کلاین از واژه‌ی «پارانوئید» برای مشخص‌کردن جنبه‌ی گزند و آسیب این دو اختلال استفاده می‌کند نیز قصد او به چالش کشیدن تمایز میان این دو بیماری در دسته‌بندی بیماری‌ها نیست؛ در حقیقت او با صحبت درباره یک «دوره گزند و آسیب» شروع کرده بود. او در آخرین نوشتارش از اصطلاح «موضع پارانوئید-اسکیزوئید» استفاده کرده است – واژه نخست بر مشخصه گزند و آسیب اضطراب تکیه می‌کند و دومی بر ماهیت اسکیزوئید مکانیزم‌های مؤثر.