فالوس چیست؟

فالوس چیست؟

• ۲ شهریور ۱۳۹۹
• دانشنامه, مختص اعضای ویژه

فالوس [Phallus]

بازنمایی تمثیلی از اندام مردانه در عهد عتیق.

در روانکاوی از این عبارت برای تأکید بر کارکرد نمادینی استفاده می‌شود که آلت[۱] در دیالکتیک درون‌سوژه‌ای[۲] و بیناذهنی[۳] بر عهده دارد، و از خود عبارت «آلت» معمولاً برای اشاره به واقعیت آناتومیک آلت استفاده می‌شود.

در نوشته‌های فروید تنها در چند مورد از عبارت «فالوس» استفاده شده است. با این حال شکل صفتی آن در عبارت‌های مختلف استفاده شده است که مهم‌ترین آن‌ها «مرحله‌ی فالیک[۴]» است. در متون روانکاوی معاصر، کاربرد «آلت» و «فالوس» به تدریج معناهای متفاوتی پیدا کرده است: آلت به واقعیت بدنی اندام مردانه اشاره دارد، در حالی که فالوس بر ارزش نمادین آلت تأکید می‌کند.

سازمان‌بندی فالیک، که فروید به تدریج آن را به عنوان مرحله‌ای از رشد لیبیدویی در هر دو جنس پذیرفت، از این نظر که با عقده‌ی اختگی[۵] در اوج آن همبستگی دارد و تنظیم و حل عقده‌ی اُدیپ[۶] را کنترل می‌کند، از جایگاهی مرکزی برخوردار است. انتخابی که در این مرحله پیش روی سوژه قرار دارد، انتخاب بین داشتن فالوس و اخته بودن است. بدیهی است که در اینجا تقابل بین دو عبارت که بر واقعیت آناتومیک دلالت دارند –مثل زمانی که آلت و واژن در برابر هم قرار می‌گیرند– نیست، بلکه بین وجود و فقدان یک فاکتور واحد است. از دیدگاه فروید این برتری فالوس برای هر دو جنس، نتیجه‌ی این حقیقت است که دختربچه از وجود واژن بی‌اطلاع است. با اینکه حالت عقده‌ی اختگی در پسر و دختر متفاوت است، اما در هر دو جنس منحصراً روی فالوس، که قابل جدا شدن از بدن پنداشته می‌شود، متمرکز است. از این منظر، مقاله‌ای مثل «در باب دگرگونی‌های غریزه، که شهوت مقعدی نمونه‌ای از آن است[۷]» (۱۹۱۷c) نشان می‌دهد که چطور اندام مردانه در مجموعه‌ای از عناصر تبادل‌پذیرِ تشکیل‌دهنده‌ی «معادلات نمادین» (آلت = مدفوع = کودک = هدیه، و غیره) ایفای نقش می‌کند؛ یکی از ویژگی‌های مشترک این عناصر این است که قابل جدا شدن از سوژه و قادر به گردش از فردی به فرد دیگر هستند.